Filed under: Heb Gategori | Tagiau: brenhines, gwenwyn, gwenyn, haid, heidio, hollti, marw, mel i gyd, neithdar, paill, poison, Poisoning, robbing, trist, ymosodol
Newyddion trist mae arna i ofn. Cofio’r cwch o wenyn blin oedd gen i? Yr haid hedfanodd dros yr ardd gan fy nychryn yn rhacs oedd hi. Gwenyn prysur tu hwnt, yn hel paill a neithdar fel pethe gwirion, ond ymosodol a deud y lleia! Felly mi nath Carys a fi hollti’r cwch fis Mehefin a mynd a 4 ffram, gan gynnwys y frenhines, i’r cwch gwag oedd gen i yng ngardd fy rhieni.
Carys ydi honna, a hen gwch ges i’n ail law ydi hwnna. Rois i niwc ges i gan Carys ynddi llynedd, ond naethon nhw rioed lwyddo’n dda iawn, a rheiny fu farw dros y gaea.
Wel, roedd gen i obeithion mawr am y gwenyn yma a’u brenhines hynod gref. Ac roedden nhw’n gneud yn dda.
Ond rhyw dair wythnos yn ol, dyma be oedd ar lawr o flaen y fynedfa:
Pentwr o wenyn wedi marw, wedi pentyrru ar ben ei gilydd ac wedi dechrau cynthroni. Roedd y drewdod yn ofnadwy. A thu mewn i’r cwch, roedd hi’n waeth. Carped dwfn o gyrff.
Wel, ro’n i’n meddwl i ddechre mai haid arall oedd wedi ymosod arnyn nhw, achos doedd na’m tamed o fel ar ol yn y fframiau.
Roedd Carys yn ofni mai salwch o ryw fath oedd o, felly nes i ffonio’r insbector gwenyn. Mi ddoth fore Sadwrn, a deud nad oedd o rioed wedi gweld y fath beth o’r blaen.
“Possibly robbing,” medda fo, “but probably poisoning.” Ond roedd y cyrff wedi pydru gormod i ni gael sampl digon mawr i’w yrru i’r gwyddonwyr wneud profion i weld sut wenwyn oedd o.
Mi ddylwn i fod wedi hel llond jar yn syth a’i gadw yn y rhewgell.
A ble fysen nhw wedi dod o hyd i’r gwenwyn? Wel, os oedd rhyw arddwr/ ffarmwr wedi bod yn defnyddio chwynladdwr cry ar ‘chwyn’ oedd mewn blodau ar y pryd… Mi fysa hynny’n ddigon. Does na’m gwenyn lleol eraill wedi marw, jest y cwch yma oedd yn anlwcus, beryg.
Mor drist. Ond dyna ni, dydi cadw gwenyn ddim yn fel i gyd … (Sori!)
A gan mod i wedi hollti’r cwch arall hefyd, dwi’m yn meddwl y bydd gen i fel i’w roi i neb eleni, sori… Flwyddyn nesa ella!
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: Blodau haul coch, Chwilog, ennill, fframiau, goffa, gwenyn, gwobr, hoelen, king prawns, llyn, nofel, patsh, planhigion, pwll, sgwennu, T Llew Jones
Meddwl y byswn i’n rhannu llun o griw o bobol neis iawn efo chi:
Cymysgedd ydyn nhw o aelodau o bwyllgor Cronfa Goffa T llew Jones, trefnydd cystadleuaeth i gael mwy o lyfrau i blant 8-12, ac un o’r beirniaid. Pobol annwyl, clen a hynod glyfar, achos fi enillodd! Sgwennu pennod gyntaf nofel ac amlinelliad o weddill y llyfr oedd y dasg, a hynny dan ffug enw. Felly dim ffafriaeth! Ond myn coblyn, erbyn dallt, roedd y ddynes dal, smart na efo’r blodyn a’i gwr yn rieni i Rhun, cariad fy ffrind Cheryl – yr un fu’n gofalu am y gwaith sain pan wnes i’r ddwy raglen yn Nigeria ‘Gwanas i Gbara.’ Dwi’n son amdani yn fy hunangofiant.
Ydi, mae’r byd ma’n fach.
Beth bynnag, mi rydw i’n hynod hynod hapus mod i wedi fy newis. Braf ydi ennill rhywbeth – dwi’m wedi ennill unrhyw beth ers blynyddoedd…( ciw feiolins).
Nes i ddathlu? Wel do, es i heibio ffrind sy’n byw yn Chwilog – lle ges i’r wobr, paned efo hi a rhoi planhigion o’r pwll iddi am eu bod yn mygu fy mhwll i ac mae ganddi hi anferth o lyn sydd angen planhigion bach del. Dim lluniau sori – tro nesa. Mi gafodd dy gwydr yn anrheg Dolig gan ei gwr, a nefi, am un da! Os fydd BYYA yn mynd yn ol i’r hen drefn mi fysa’n dda ei ddangos i chi. A’r patsh llysiau. Newydd ddechrau garddio mae hi, ond ew, bysedd gwyrddion! A ges i blanhigion ganddi – blodau’r haul coch. Ia, coch. Gewch chi lun o’r rheiny pan dyfan nhw. A rhyw flodau bach melyn ar gyfer rockery. Wedi bod yn eu plannu bore ma.
O, ac i ddathlu mwy es i heibio siop fawr yn Port a phrynu king prawns bendigedig i mi fy hun. Iym.
Ond heddiw, nol at the day job, sgwennu a sgwennu – a gofalu am y gwenyn. Dyma un o’r tasgau: gwneud mwy o fframiau i ddal y mel.
Ond fel y gwelwch chi o siap yr hoelen na, dwi’m yn rhy dda am y job.
Dwi’n defnyddio’r teclyn glas na sy’n gwthio hoelion i mewn i’r pren dach chi’n gweld. Haws na morthwl i fod…
Mae’n rhaid eu gosod jest lle mae’r weiars na’n cyfarfod mewn V o dan y pren tenau na – i gadw’r ffram rhag chwalu. Haws deud na gneud.
Ac weithiau, os nad ydach chi’n canolbwyntio, dach chi’n rhoi hoelen yn y teclyn heb gofio bod un ynddo’n barod ac wedyn mae hyn yn digwydd.
O wel, dwi’n gwella.
Bu Carys acw yn fy helpu i wahanu a chael trefn ar y cychod
A dyma hi yn Nolgamedd, lle mae fy rhieni’n byw. Mae brenhines y cwch flin yn fanna rwan a’r hanner cwch sydd ar ol yn prysur fagu brenhines newydd. Ac wyddoch chi be, o’u gwahanu felna, mae’r 2 gwch yn llawer cleniach! Hyd yma o leia …
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: bling, camelia, clust-dlws, cricmala, cwch, diarth, Ground elder, gwenyn, gwenynen fach hapus, hen gyllyll, llygoden, llysiau'r Gymalwst, Rhufeiniaid, Roundup, snichyn, sparkplug, styfnig, trist, wenci
Argol, mae isio gras efo hwn! Mi wnes i gadw drafft o hanner y blog yma amser cinio. Mynd yn ôl ato heno i’w orffen – a dim ond un llun oedd wedi ei gadw fel drafft – a dim geiriau! Felly bydd raid gneud y cyfan eto. Dim rhyfedd bod gen i wallt gwyn.
Iawn … co ni off ‘to … llun trist i gychwyn. Nes i sôn mod i wedi mynd a’r cwch wan oedd yn cael ei bwlio i Ddolgamedd yndo? Wel, yn anffodus, aeth na lygoden neu wenci neu rywbeth i mewn i’r cwch a chwalu’r fframiau i gyd a bwyta pob gronyn o fêl.
Mae’n rhaid bod y tyllau anferthol wedi golygu na allai’r gwenyn gadw’n gynnes – heb sôn am fwydo ( er fod gen i ddiod siwgr yn y top iddyn nhw na lwyddodd y snichyn diarth fynd ato) a phan agorais i’r cwch, roedd y cyfan wedi marw. Nid fod ‘na lawer ohonyn nhw ar ôl, bechod. Ond mae eto haul ar fryn – mae hyn yn golygu rwan bod gen i gwch wag yn barod ar gyfer niwc newydd os gai frenhines newydd go gry. Gawn ni weld.
Mae’r ddwy gwch arall i’w gweld yn gneud reit dda, er fod rhyw wenyn diarth yn ymosod ar yr un ‘flin’ dridiau’n ôl. Y rhai o Loegr sydd mewn 4 neu 5 cwch i lawr y ffordd ers llynedd tybed? Dwn i’m. Ond dwi reit falch bod rhain yn wenyn blin neith ddim cymryd unrhyw lol rwan!
Bechod na fyddai Chwiorydd Rehoboth wedi dod wythnos neu hyd yn oed bythefnos yn ddiweddarach na wnaethon nhw. Ar ôl y glaw, mae hi wedi altro’n arw yma – mae na liw yn yr ardd eto!
Mae’r dagrau Solomon wedi neidio allan o nunlle fel rhyw nadroedd:
Ond yn anffodus, mae’r chwyn yn tyfu hefyd a dwi wedi bod yn chwynnu, bobol bach. Ond ges i siom o weld fod hwn yn ei ôl:
Ground elder neu llysiau’r Gymalwst, sy’n un styfnig ar y naw. Roedd o’n bla yma rhyw ddeng mlynedd yn ôl, ond diolch i Roundup (gofalus) ro’n i’n meddwl mod i wedi cael gwared o’r crinc am byth. Ddim cweit … mae angen craffu am y peth dragwyddol. Maen nhw’n deud mai’r Rhufeiniaid ddaeth a fo yma oherwydd ei fod yn dda at gricmala ( egluro’r enw Cymraeg, debyg) ond nes cai brawf o hynny, mae o’n ‘gonar.’
Chydig o bling yr ardd rwan. Be iw neud efo clust-dlws sydd wedi malu? Wel ei osod ymysg y blodau ynde. Be dach chi’n feddwl? A sbiwch fe fedrwch chi neud efo sparkplug a chwpwl o hen gyllyll:
Ond er fod un goeden camelia yn llawn blodau rwan, dydi hon ddim. Un blodyn bach sy na – wedi’i guddio reit yn y gwaelod:
Unrhyw un yn gwybod pam? Y tywydd oer tybed?
Iawn, mwy o luniau amrywiol a dyna ni, cyhoeddi hwn cyn i’r cwbl ddiflannu eto.
Ac un wenynen fach hapus i orffen:
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: bwced bwydo, bwlio, Carys Tractors, cwch, cynnes fel tôst, Dolgamedd, gwenyn, haid, mêl, perllan, pigiadau, spirit level
Dyma i chi rai o ngwenyn i’n cael modd i fyw yn y saffrwm. Gan fod ‘na dipyn o felyn yn y wenynen yn y canol, un o’r haid ddiarth ydi, nid un o’r gwenyn bach duon Cymreig. Bosib bod rheiny’n gwledda ar y grug neu’r cynffonau wyn bach ar y pryd. Ond mae’r haid ‘fach’ o rai duon ges i gan Carys wedi bod yn cael eu bwlio’n o arw gan y cwch gynta a’r haid ddiarth. Mae’n debyg bod y ddwy gwch gref yn gallu arogli/teimlo bod hon yn wan ac yn cymryd mantais o hynny i ddwyn eu mêl nhw.Dyma sut mae pethe yn y gwyllt: 
yr haid wan sy’n y cwch mwya, ar y chwith. Yr un gynta ges i sydd drws nesa, ac mae’r un ddiarth yn y cefndir. O, a sylwch ar y grug gwyn ym mlaen y llun – wedi ei blannu fel na fydd raid teithio’n rhy bell … dio’m yn llawer, ond mae’n well na dim!
Felly dyma’r crown board ar ben y wahanlen, ac os sbiwch chi’n ofalus mae na un neu ddwy wenynen yn codi drwy’r tyllau i weld be goblyn sy’n mynd ymlaen.
Mi rois i’r caead yn ôl yn syth, rhag iddyn nhw oeri. Achos dyma be fedar yr oerfel ei wneud i ngwenyn bach druan i. Ac fel dach chi’n gweld, mwy o ddu yn rhain, felly dyma’r rhai Cymreig.
Pan gyrhaeddodd Carys, y peth cynta nath hi oedd stwffio lwmp mawr o foam i mewn i’r fynedfa.
Yna, sgriwio’r cwch yn sownd i’r darn gwaelod, i wneud yn siwr na fyddai dim byd yn symud wrth ei symud ac na fyddai’r gwenyn yn dianc drwy’r gwaelod.
A rhag ofn i chi feddwl mai hi oedd yn gwneud y gwaith i gyd, na, mi fues i wrthi hefyd – yn fy siwt, achos dwi’m isio cael fy mhigo! Roedd Carys yn tynnu arnai am fod yn gymaint o fabi, ond dydi hi’m wedi gweld y ffordd mae pigiadau gwenyn mêl yn effeithio arnai nacdi!
Gosod y strap a’r flanced ar lawr wedyn a’r ddwy ohonon ni’n gosod y cwch yn ofalus yn y canol. Doedd hi’m yn drwm o gwbl – fawr o fêl ar ôl ganddyn nhw nagoes, bechod? 
Clymu’r cyfan fel parsel bach taclus a’i gario i’r car.
Car Carys, achos roedd fy fan i yn y garej yn cael brake pads newydd …
Roedd hi’n brysur nosi erbyn cyrraedd Dolgamedd, ond doedd hi ddim mor dywyll â hyn go iawn – y fflash sy’n twyllo. Dyma’r berllan gynta, ond gan fod Mam a Del yn cerdded drwy fanna’n eitha aml ( pan fydda i i ffwrdd) gwell oedd sbio ar y lleoliad posib arall.
Sef yr hen berllan yma sydd am yr afon o’r ty. Pêl ydi’r peth gwyn na’n y canol.
A dyma’r ty mewn silwet – jest i ddangos i chi y pellter o’r ty i’r berllan. 
Carys yn deud ‘fan hyn!’
Sbiwch yn ofalus ac mi welwch bod ‘na ddwy flocen goncrit fanna – un yn lân a newydd, y llall yn fwsog i gyd, ac mae Carys yn gwirio efo spirit level bod y cyfan yn gwbl lefel.
A dyna ni, y cwch yn ddiogel yn ei chartref newydd.
Mi ai draw eto fory i roi’r supers yn ôl arni, a’r bwced bwydo, a chroesi bysedd y cawn nhw lonydd i gael babis a chryfhau. Roedd hi’n wan iawn, iawn, bechod, dim swn byzzian na dim, a dim ond rhyw ddwy wenynen ddaeth allan pan dynnodd Carys y foam allan o’r fynedfa. Mae Carys yn deud y dylwn i roi rhywbeth ychwanegol dros y cwch hefyd, i’w helpu i gadw’n gynnes yn ystod y nosweithiau oer ‘ma. Mae gen i ddarn hir o sbwng mae rhywun yn ei ddefnyddio i gysgu arno mewn pabell, neith y tro yn champion. Ddois i o hyd iddo fo ar ochr y ffordd fisoedd yn ôl – a gwybod y byddai’n ddefnyddiol ryw dro. Bosib roi chydig mwy o bethau drosti ac o’i chwmpas hefyd i ofalu eu bod nhw’n gynnes fel tôst.
Ond am y tro, nos da fy ngwenyn bach. Croeso i’ch cartref newydd.
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: Carys Tractors, cennin pedr, gwahanlen, gwanwyn, gwenu, gwenyn, Ioan Morgan, lili wen fach, llyffantod, marw, mygu
Ail gynnig ydi hwn. Naci, trydydd a bod yn onest. Dwi’m yn gwbod be sy wedi digwydd i WordPress ond mae isio rhoi tro yng ngwddw rhywun! Dwi di treulio ORIAU yn llwytho blwmin lluniau a sgwennu’n goeth a hyfryd, ond does na’m byd i’w weld ar y b•¶∞¢# blog wedyn! Grrr…
Dwi’n gallu copio’r paragraff cynta ma oddi ar Facebook ond dim mwy. Iawn, cyfri i ddeg … trio eto:
Ia, lluniau o’r ardd bore ‘ma. Doedd hi’n hollol wefreiddiol gweld awyr las a haul eto? Iawn, mae na ryw bali malwod neu rywbeth wedi bod yn… cnoi fy lilis gwynion bychain a’r cennin pedr oedd ar fin blodeuo
ond mae na ddigon o liw i’w weld ar flodau a choed eraill.
Oedd yn grêt, achos roedd y gwenyn allan – ieee! Ro’n i wedi bod yn poeni amdanyn nhw. Ar un llaw, ro’n i isio gadael llonydd iddyn nhw dros y gaea, ddim isio’u styrbio na’u hoeri; ar y llaw arall, do’n i’m isio iddyn nhw lwgu. Ro’n i’n gwybod bod 2 o’r 3 cwch yn dal yn fyw am mod i wedi gweld gwenyn yn symud dros y queen excluder/wahanlen pan fues i’n eu bwydo nhw. Ond roedd pethau’n annifyr o dawel a di-symud yn y cwch flin – dyna dwi’n galw’r un lle doth yr haid ddiarth llynedd. Hen bethau pifish. Ar ôl gweld Carys Tractors yn dre y diwrnod o’r blaen, mi ddywedodd y dylwn fynd i’w chrombil ar fyrder. iawn, felly pnawn ma, mi wnes i danio’r mygwr am y tro cynta ers oesoedd a draw a fi at y gwenyn. At yr un flin/farw gynta – a mynd coblyn roedd hi fel ffair yn y fynedfa! Roedden nhw’n hynod fyw. 
Rwan ta, dwi di bod yn darllen am ddynes sy’n rhyw fath o ‘horse whisperer’ i wenyn a dydi hi byth yn eu mygu nhw, felly wnes i fawr o fygu. A diawch, wyddoch chi be, er i mi fynd drwy bob ffram, roedden nhw’n glen ac annwyl a hyfryd – fel wyn bach. ‘Beth sydd wedi diiigwyyyyydd?’ Yr hen frenhines bifish wedi marw? Wedi sylweddoli ei bod hi mewn lle da? Ei bod hi’n licio fi? Pwy a wyr, ond roedden nhw’n lyfli. Ac roedd y ddwy arall yr un mor dawel a chlen – ac iach a byw a dim sôn am afiechyd nac adennydd cam na dim. Ew, ro’n i wedi mhlesio ac yn hedfan fy hun. Sbiwch llun ( sal) dries i ei gymryd ohonof fy hun wedyn:
Gwenu go iawn fanna – nid actio mo hynna! Ro’n i’n flin fel tincar ddoe ond yn hapi byni go iawn ar ôl bod yn trin fy ngwenyn. Dylai doctoriaid ystyried rhoi gwersi trin gwenyn yn lle tabledi i bobl sy’n diodde o’r felan. A tase hi ddim yn nos, mi fyswn i’n mynd nôl at y gwenyn rwan i g^wlio lawr ar ôl i WordPress fy ngyrru’n benwan!
Cofiwch chi, roedd yr haul yn help i godi gwên hefyd doedd? A’r adar yn canu – a nythu fel mae dau ditw tomos las wedi gneud yn y bocs pren eto
Fethais i gael llun call ohonyn nhw. A does na’m robin goch wedi sbio ar y tebot eto. Ro’n i wedi gwirioni efo’r llyffantod hefyd, ond gewch chi hanes rheiny yn y blog nesa ( dim mynedd rwan!) ond dyma un llun bach i aros pryd:
Ioan Morgan, mab fy ffrind, Luned, gymrodd hwnna. Mwy tro nesa. A dwi’n mynd i gopîo hwn cyn pwyso ‘Cyhoeddi’, achos os ydi o’n diflannu eto mi fydd fy sgrech i’w chlywed yn y Bala …
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: Carys Tractors, cwch, cystadlu, gwenwyn, gwenyn, haid, mêl, pigiad, rhedyn, Sioe Ganllwyd, Sioe Rhydymain, Sioe Talybont
Wel, dwi bron yn barod ar gyfer Sioe Talybont ddydd Sadwrn. Mi fyddwn ni’n ffilmio yno – Carys Tractors a fi, yn cystadlu yn erbyn ein gilydd yn yr adran fêl! Mi ddoth hi draw ddydd Iau dwytha i fy helpu i dynnu’r mêl. Dim ond o’r cwch wreiddiol – dim digon i’w sbario gan y lleill, ac roedd yr haid ddiarth yn rhy bifish beth bynnag, a dim ond 6 ffram gymrais i, naci, 7 efo’r ffrâm dwi am gystadlu efo hi fel ffrâm mewn câs, er nad ydi hi wedi ei ‘chapio’ yn iawn.
Capio ydi cwyr dros y tyllau llawn mêl. Dydi’r ochr yma ddim yn ddrwg, ond rhywsut, aeth ‘na fys drwy’r cwyr ar yr ochr arall – wps. Ond mae Carys yn deud bod pawb yn yr un cwch eleni ( ha – jôc …cwch …?) a fydd gan neb fframiau gwych iawn. Y cystadlu sy’n bwysig ynde …
A dyma’r aeddfedwr yn llawn ( wel, efo cwpwl o fodfeddi) o fêl:
Arogl hyfryd pan dach chi’n tynnu’r caead na. Rydan ni wedi ffilmio’r broses o gael y mêl i mwn i fanna felly gewch chi weld hynny ar S4C cyn bo hir.
A dyma’r mêl wedi ei dywallt i jariau ddoe.
Na, dio’m llawer nacdi? Y tair jar fawr ar gyfer cystadlu ( un yn sbâr rhag ofn i mi gael damwain ar y ffordd i Dalybont), yr un ganolig i mi – ro’n i eisoes wedi mynd ag un at yr Hughesiaid sydd pia’r tir lle dwi’n cadw’r cychod, a dwi’n rhoi’r rhai bach yn anrhegion i deulu a ffrindiau. Nagoes, sgen i’m labeli eto – dim pwynt trafferthu efo cyn lleied o fêl nagoes! Mae o’n fêl golau iawn, iawn a blas bendigedig arno fo. Oes gen i obaith yn Nhalybont? Dim clem. Dibynnu os nath y mwslin ei waith yn iawn yn ei hidlo am wn i. Dwi wedi llenwi’r rhai mawr i’r top fel bod lle i mi grafu unrhyw gync oddi ar y top cyn dydd Sadwrn. Ac os na chai hwyl arni, mae ‘na gystadleuaeth jar o fêl yn Sioe Rhydymain ddydd Llun hefyd – ac un ar gyfer dechreuwyr yn Sioe Ganllwyd ar Fedi’r 15fed!
Dwi wedi cael fy ail bigaid gyda llaw – nid wrth dynnu’r mêl, ond gan y bali haid bifish – yn syth ar ôl codi’r wahanlen. Aethon nhw’n wallgo, er mod i wedi mygu a gneud bob dim yn ofalus, dawel. Ges i bigiad drwy ddefnydd y wisg, cofiwch, yn fy mraich. Fy mai i am wisgo crys T, debyg – ond roedd hi’n boeth! Do’n i’m yn teimlo fel taswn i ar fin mynd i sioc anaphylactic ( gallu digwydd efo’r ail bigiad os oes gen i alergedd), felly rois i bopeth yn ôl yn ei le, a ges i lonydd gan y gwenyn milain erbyn cyrraedd y ty ( ar ôl cerdded reit drwy’r rhedyn uchel!). Dim byd mawr yn codi i gychwyn, cymryd tabled antihisthamine rhag ofn. Ond erbyn trannoeth, roedd y patshyn coch yn fawr ac yn cosi ac yn goblyn o boeth. Aeth o ddim i lawr am 4 neu 5 diwrnod chwaith, er gwaetha’r tabledi. Drapia, dydi nghorff i jest ddim yn licio gwenwyn gwenyn mêl. Gawn ni weld os fydd ymateb y 3ydd pigiad yn llai … dwi’n croesi mysedd.
Yn y cyfamser, dwi wedi bod yn trio cael gwared o’r rhedyn sydd wedi dechrau mynd yn wallgo yn yr ardd:
Ond mae’n goblyn o anodd tynnu’r cwbl lot a’r gwreiddiau. Dyma be ddigwyddodd i fforch eitha newydd, gwerth tua £46:
Ond ges i hen un bren, solat am £12 yn mart Dolgellau. Mae honno’n wych!
Roedden nhw’n gneud pethe i bara ers talwm. Es i a’r un £46 yn ôl i’r siop, yn gobeithio cael fy mhres yn ôl, ond na, un newydd yn ei lle hi ges i. O wel. Dwi’n ystyried talu rhywun ifanc, cryf i dynnu’r gweddill gyda llaw – mae nghefn i’n fy lladd i!
A digwydd bod, dyma i chi rywun cryf, sydd ddim llawer iau na fi ( Geraint fy mrawd) yn tacluso rhan arall o’r ardd … gewch chi weld y canlyniad yn y blog nesa!
Ac i orffen, llun bach od ( dwi’n hoffi sgwarnogod):
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: Aberystwyth, braf, brenhines, cacen goffi, celloedd, Commins Coch, continuity, cychod gwenyn, dant y llew, drone, Dyn y Mêl, gwenyn, gwenyn segur, mwng, nefi, pifish, pigiad, Plas y Fronfraith, Wil Griffiths
Roedden ni’n lwcus o ran y tywydd – roedd hi’n braf ar Fehefin 25! Ond dwi’m yn cofio i mi weld haul gwerth ei alw’n haul ers hynny.
A phrin oedd o cyn hynny hefyd ynde, a gan fod Wil wedi deud wrthai bod ei wenyn o’n hen bethe cas, ro’n i fymryn yn nerfus, rhaid cyfadde – er mod i’n eitha siwr mai tynnu coes oedd o. Dyma fo a fi yn paratoi i fynd i weld ei wenyn yng Nghommins Coch, nid nepell o Aberystwyth:
A nefi, dydi’r siwt anferthol yn’n gneud dim i mi nacdi? Ta waeth. Roedd y criw yn fwy nerfus na fi, wel, Em y dyn sain o leia, ond mae o’n edrych reit hapus fan hyn:
A dyma i chi Gwennan y cyfarwyddwr – sy’n edrych fel tase ganddi ddwylo anferthol fan hyn-
Ond yn edrych fel tase hi’n mynd i briodas yn fama:
Pam na fedra i edrych felna mewn gwisg wenyna?!
Beth bynnag, am fod ei wraig ac un o’i feibion yn ymateb yn ddrwg i bigiadau gwenyn, mae gwenyn Wil rai caeau i ffwrdd, ar hen stad Plas y Fronfraith – enw tlws de? Ac mae’r fynedfa yno fel rhywbeth allan o’r ‘Secret Garden’:
Roedd gynno fo lawer iawn mwy o wenyn ers talwm, ond mae o’n mynd yn h^yn rwan, ac yn torri’n ôl.
A deud y gwir, ar ôl dros 50 mlynedd, mae o’n deud mai eleni fydd y flwyddyn olaf. Bechod. Ond mi fydd o’n dal i helpu gwenynwyr newydd. Mae o mor brofiadol, mi fyddai ei golli o’n anferth o golled. Dyma fo’n dangos sut i ddal ‘drone’ neu wenyn segur, er mwyn ymarfer dal brenhines heb ei gwasgu i farwolaeth:
Heb fenyg, sylwch. Hm. Dwi’m digon profiadol na hyderus i wneud hynna eto, ond mi fydd raid ryw ben, debyg. A gyda llaw, tydi gwenyn segur ( y rhai mawr, gwrywaidd) ddim yn pigo! Na’r frenhines chwaith – ond mae’n rhaid mynd drwy’r gweithwyr – sydd YN pigo – i gael gafael arnyn nhw does.
Ac roedd Wil yn deud y gwir – mae ei wenyn o’n bifish. Un cwch o leia – nid yr un roedden ni’n ei ffilmio – ond hon:
Roedd hi fymryn i ffwrdd o’r cychod eraill, ac wedi bod yn flin ers y diwrnod iddyn nhw gyrraedd – o rywle arall. Doedden ni’m fod i fynd ar gyfyl honna. Ond, mae gwenyn yn gallu arogli o bell, ac yn anhapus weithie pan fyddan nhw’n arogli bobl ddiarth – yn enwedig rhai efo rhyw offer electronaidd a ryw boom mawr blewog.
Dyma i chi Em yn recordio swn y cwch – tua diwedd y pnawn! Roedd o wedi ymlacio digon erbyn hynny, ar ôl sylweddoli ei fod o reit saff yn ei siwt. Ond fyddai o byth wedi gneud hynna reit ar y dechrau!
Ond wyddoch chi be, mi gafodd Wil o leia tri pigiad! Roedden ni’n gorfod tynnu ein penwisg oherwydd ‘continuity’ – yr aflwydd hwnnw – a bang – aeth un yn syth i’w dalcen o! Fel bwled yn union – ac un o’r cwch bifish, synnwn i daten. Wedyn, ges i brofiad annifyr iawn – profiad na ches i ei debyg o’r blaen ac un nad ydw i fawr o isio’i brofi eto! Naddo, ches i mo fy mhigo, ond aeth gwenynen yn sownd yn fy ngwallt i. O, nefi. Dydi hynna ddim yn neis. Mae’r wenynen yn panicio ac yn gwylltio ac yn gneud y swn rhyfedda – sy’n frawychus mor agos i’ch clust chi! A finna jest yn dal fy mhen ar i lawr ac ofn cyffwrdd dim efo nwylo – yn gweiddi – ‘sgen rywun grib?!’ A Wil methu gweld lle roedd hi, ynghanol y mwng mawr yma! Dim ond am eiliadau barodd y peth mae’n siwr, ond roedd o’n teimlo fel oes! Ac mi hedfanodd i ffwrdd yn y diwedd, diolch byth. Do’n i’m yn ffansio pigiad ar fy mhenglog.
Beth bynnag, unwaith gawson ni’n penwisgoedd nôl mlaen, aeth popeth fel wats, a finna wedi fy nghyfareddu. Wyddech chi mai dant y llew ydi’r blodau gorau un iddyn nhw yn y gwanwyn? Dim mwy o chwynnu rheiny i mi felly! Mi gewch chi weld yr eitem ymhen rhyw fis, am wn i, a dysgu be ddysgais i. Ond ‘swn i wedi gallu aros yno am oriau.
Dyma i chi 3 jar o’i fêl o:
y ddwy olau yn mynd rownd sioeau ers blynyddoedd, a’r un dywyll? Casglwyd honna ryw haf pan fu’r ffermwyr yn ychwanegu molasses i’w gwair seilej – felly mae na flas triog du arni!
A dyma’r gacen wnaeth Mrs Griffiths i ni:
cacen goffi – sef be ddeudis i ar raglen Geraint Lloyd mod i’n eu casau. Ond allwn i’m pechu – a dwi wedi dysgu bod na gacen goffi – a chacen goffi. Roedd hon yn hyfryd!
A dyma’r criw efo platiau gweigion. Diwrnod bendigedig! A mwy o luniau o wenyn Wil – yn ffanio er mwyn oeri’r cwch a hithau mor gynnes tu allan ( dwi’m wedi dallt y camera bach yna’n iawn eto):
A sut mae ngwenyn i? Yn costio ffortiwn i mi mewn siwgwr! Gorfod eu bwydo’n gyson am fod y tywydd yma mor erchyll. Ac mae na dipyn o gelloedd brenhines yn y gwch wreiddiol a bydd raid penderfynu be i’w wneud am y peth. Dwi wedi bod yn malu ambell un – sydd ddim wastad yn syniad da – ond sgen i’m cwch sbâr i roi brenhines newydd ynddi – a dwi’m isio mwy! Tair cwch yn hen ddigon – yn enwedig gan nad ydw i’n debygol o gael mêl eleni … bw hw.
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: bwyd adar, cnau mwnci, Dolgamedd, great diving beetle, gwas y neidr, gwenyn, larvae, llygod mawr, maes carafannau, pebyll, penbyliaid, to cwch gwenyn
Mae hi’n piso bwrw yma. Roedd yr ardd angen y glaw, ond dwi wedi cael digon o fod yn wlyb rwan. Mi ddylwn i fod yn sgwennu nofel i blant uwchradd ac mi fyddech chi’n disgwyl y byddai’n haws aros o flaen y cyfrifiadur ar ddiwrnod gwlyb fel hyn, ond am ryw reswm, nid felly y mae. Dwi’n sbio drwy’r ffenest ac yn ysu i’r diferu stopio er mwyn i mi gael awyr iach rhwng paragraffau. Dwi wedi bod allan ar y beic efo Del bore ‘ma ( efo dillad glaw a welintyns) a mwynhau hynny ond mae isio mynedd mentro allan eto.
Dwi newydd symud darnau’r cwch gwenyn newydd o un sied i’r llall am fod y sied wreiddiol yn gadael glaw i mewn a gwlychu fy mhren. Ro’n i wedi eu paentio efo stwff pwrpasol, ond prin fod angen iddyn nhw foddi, bechod.
Mi wnes i lwyddo i roi’r caead at ei gilydd o leia, ar ôl cael cyfarwyddiadau ar y we ( ar ôl rhoi’r bali peth at ei gilydd yn anghywir y tro cynta) – a tharo fy mawd fwy nag unwaith.
Ond mae’r bocsys yn gorfod aros – nes bydd gen i’r amynedd i’w taclo neu nes bydd Carys Tractors yn galw!
Dwi wedi sgwennu colofn Herald arall am y ffordd mae’r gwenyn wedi effeithio ar fy mywyd i ( Daily Post Mercher yma) a dyma i chi gwpwl o luniau gymrais i o fy ngwenyn i pan oedd y tywydd yn eu siwtio’n well:
Ar fy nghoeden geirios drist ( weeping cherry?) mae’r rhain, reit o flaen y ty:
A na, dydyn nhw’n poeni dim ar Del hyd yma. Y cachgi-bwms ( bumble bees) sy’n ei styrbio hi – dod o nunlle, yn fler a swnllyd tydyn?
Ond mae na rywbeth mawr wedi bod yn fy styrbio i yn y pwll …
Sbiwch hyll a milain! Larvae y Great Diving Beetle:
Dwi wedi blogio am rhain o’r blaen, llynedd, pan wnes i eu darganfod gyntaf. Ac maen nhw wedi bod yn brysurach fyth eleni:
Mae’r holl filoedd o benbyliaid wedi mynd lawr i un neu ddau – OHERWYDD Y DIAWLIED YMA! Dwi wedi bod yn eu dal efo rhwyd a’u lladd – o leia deg y diwrnod ( heblaw heddiw). Ydw, dwi’n teimlo’n gas a chreulon am ymyrryd efo trefn natur, ond llyffantod dwi isio yn fy ngardd, nid rhain! Mae larvae gwas y neidr yno hefyd, sy’n fwy,
ac yn bwyta mwy o benbyliaid mae’n siwr, ond dwi’n hoffi gweld gwas y neidr acw, felly mae’r rheiny’n cael byw. Ond dwi wedi symud un i’r pwll yn y ffos o flaen y ty, lle nad oes penbyliaid. Geith o fwyta be bynnag licith o yn fanno.
Dwi wedi cymryd lluniau fy hun o’r larvae great diving beetle ond does gen i’m mynedd aros i’r rheiny lawr lwytho jest rwan. Gewch chi eu gweld nhw ryw dro eto.
O, a dwi’n meddwl bod gen i lygod mawr yn y wal ar waelod yr ardd eto. Mae Del yn rhedeg ar ôl rhywbeth beth bynnag, a dwi’n nabod eu hôl nhw wrth y wal bellach. Bwyd yr adar sy’n denu’r rheiny. Ond dwi’n mwynhau bwydo’r adar! Er eu bod nhw’n costio ffortiwn i mi. Unrhyw un yn gwybod ble ydi’r lle rhata i brynu bwyd adar? Dwi’n siwr bod bag o gnau mwnci yn codi yn ei bris jest cymaint â phetrol. Grrrr.
O ia, gyda llaw, mi fydd BYYA ar S4C eto yn fuan – Ebrill 18. Dwi newydd recordio’r troslais cynta am eleni.
Iawn, nôl at y nofel … cyn gwneud fy wac yn ein maes carafannau yn Nolgamedd. Dwi’n cymryd y bydd y creaduriaid oedd mewn pebyll neithiwr wedi penderfynu mynd adre, bechod …
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: Carys Tractors, cwch gwenyn, Cynhadledd Gwenynwyr Cymru, Dyn y Mêl, gwenyn, gwirioni, laru, rwan, sebon, Wil Griffiths
Ie, fy nghlust i ydi honna, a do dwi wedi prynu clust-dlysau gwenyn. Do, dwi wedi gwirioni braidd. Mae gen i hefyd bot mêl efo gwenynen arni, a theclyn i roi bagiau te efo gwenynen fach ddel yn y canol. Mae’r rheiny gen i ers Dolig a deud y gwir. Mae’r clwy gwenyn wedi cydio ers tro ond mae’n waeth rwan.
Ia, Carys Tractors welwch chi yn y cefndir – es i efo hi i Lanelwedd ar gyfer Cynhadledd Gwenynwyr Cymru. Angen prynu mwy o offer ro’n i, 
Stwff ar gyfer gneud cwch arall, sy’n dod fesul tamaid fel hyn, onibai eich bod chi’n drewi o bres ac yn gallu prynu un wedi ei gwneud yn barod. Tydw i ddim, iawn? Mae’r toriadau wedi taro pawb, mêt.
Ro’ i hefyd isio gwisg arall fel mod i’n gallu mynd ag ymwelwyr i weld fy ngwenyn yn berffaith ddiogel. Rhywbeth reit ‘creepy’ am rhain, does? Ond siaced fer brynais i yn y diwedd. Mi gaiff yr ymwelydd wisgo fy siwt lilac fawr i, ac mi rydw i’n ddigon hapus efo llai o wisg bellach. A ges i fenyg am £5.
Falch bod rhywbeth yn rhad! Achos mi wariais i ffortiwn yn y diwedd, rhwng y jariau ( bach a chanolig) a brwsh bach meddal ( wedi laru aros am bluen gwydd gan Russell) a stwff i ladd Verroa ( braidd yn hwyr yn ei roi yn y cwch, ond dyna fo, mae o yna rwan). Roedd ‘na gymaint o bethau yn fy nenu …
Ond nes i lwyddo i gyfyngu fy hun i jest y sebon – heb ei ddefnyddio eto ond dwi’n edrych ymlaen i fod ag arogl mêl hyfryd arna i. Er, dwi’m yn siwr os ydi o’n syniad da i mi gael cawod cyn mynd at y gwenyn … gawn ni weld. Mi wnai arbrawf ryw dro.
Mi wariais i dros £250 yn y diwedd. Ond mi wariodd Carys lawr iawn mwy. Tydi cadw gwenyn ddim yn hobi rhad. O leia mae Carys yn cael rhywfaint yn ôl drwy werthu ei mêl, ond dwi’n bell o fedru cyrraedd y lefel hwnnw, a dwi’m yn siwr os dwisio chwaith. Hapus i roi ambell jar fel anrheg, dwi’n meddwl.
Ond y prif bleser o’r diwrnod crasboeth yn Llanelwedd ( ar wahân i fod efo’r criw:
Rhys ( wedi cael joban newydd ar ôl colli Wedi 7), Mark a Gwennan), oedd cyfarfod cymeriadau difyr sydd hefyd yn cadw gwenyn. Roedd un yn balmer’ ac mae un o’r cwmniau teledu yn ei ddilyn am 6 mis wrth ei waith – a’i bleser efo’r gwenyn. Edrych mlaen at hwnna!
Ond yr un mwya ffraeth a difyr ohonyn nhw i gyd ydi Wil Griffiths, dyn y mêl. Dyma glawr ei lyfr o:
A dwi wedi bod yn ei ddarllen byth ers hynny. Wel, am chwip o lyfr difyr! Dwi wedi chwerthin, was bach. A dysgu LLWYTH. Ac os o’n i wedi gwirioni cynt, dwi’n hurt bost rwan. A dwi’n cael mynd i ffilmio efo Wil a chyfarfod ei wenyn o cyn bo hir. Methu aros.
Mwy am fy ngwenyn tro nesa – garantîd!
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: 2012, beebase, gwenyn, gwin poeth, gwrach, Gwrach y Gwyllt, mêl, mulled wine, Robin, thermomedr, varroa
Dyma i chi lun gan Robin, fy nai. Wrth fy modd efo fo! Felly dyna ddechrau Nadoligaidd i’r cofnod – yr un olaf yn 2011, mae’n siwr. Fydda i ddim yn blogio mor aml tra mae’r rhaglen oddi ar yr awyr, dim ond yn achlysurol, os bydd rhywbeth difyr a pherthnasol yn codi, iawn?
Wedi cael ymateb da iawn i’r rhaglen Nadolig! A rhag ofn eich bod am wneud eich gwin poeth ( mulled wine) eich hun (ROEDD f’un i’n well nag un potel Steffan, wir yr …) dyma’r cynhwysion:
potel o win coch ( dim byd rhy ddrud)
sloch o frandi
sloch golew o sudd oren ( cranberry yn iawn hefyd)
sloch da o ddwr ( ddim yn siwr os nodwyd hyn ar y rhaglen)
bag neu becyn neu lond llaw o sbeisys ar gyfer gwin poeth ( ar gael mewn unrhyw siop groser fel arfer)
gallwch ychwanegu tangerine efo cwpwl o gloves ynddi os liciwch, jest cofiwch bod blas y cloves yn gallu bod yn ormod i rai.
siwgr ( ychwanegu fesul tipyn – jest blaswch y stwff bob hyn a hyn i weld os oes angen mwy). Dechreuwch efo llond llaw. Brown neu wyn yn iawn, dwi’n tueddu i ddefnyddio chydig o’r ddau.
Gadael i’r cyfan gynhesu mewn sosban – peidiwch a gadael iddo ferwi. Mwynhewch!
Mae pobl yn holi am y gwenyn hefyd, wel, dwi newydd fod yn sbio arnyn nhw bore ‘ma ac maen nhw’n dawel iawn – y rhan fwya yn cysgu, ddeudwn i. Ro’n i wedi rhoi llond bwced o hylif llawn siwgr iddyn nhw sbel yn ôl ac mae o’n dal yn eitha llawn felly dydyn nhw’n amlwg ddim yn defnyddio llawer o egni rwan. Mi wnes i stwffio chydig o sbwng i’r hollt cefn ar waelod y cwch hefyd, i’w helpu i gadw’r cwch yn gynnes pan fydd hi’n oeri go iawn.
Mi wnes i archebu thermomedr ar gyfer cychod gwenyn ddoe, hefyd, a phan ddaw o mi wnai gymryd llun a gadael i chi wybod os ydi o’n werth ei gael. Doedd o’m yn ddrud iawn beth bynnag.
Ges i adroddiad blynyddol gwenynwyr Cymru hefyd, oedd yn fy annog i gofnodi fy manylion ar ‘beebase’, felly dwi newydd wneud. 101 o wenynwyr newydd oedd arno yn 2007, a 404 yn 2011 – 405 rwan! Difyr oedd gweld nad oes sôn am afiechydon yng Ngwynedd eleni, felly mae hynna’n ryddhad. Dwi’m wedi gneud dim i drin Varroa eto. Ond mae’n siwr y daw Carys heibio rhyw ben i ddangos i mi be sydd angen ei wneud.
Ches i’m digon o fêl eleni i fedru rhoi jariau fel anrhegion Nadolig; ro’n i eisoes wedi rhoi peth i fy rhieni a gweddill y teulu. Ond efallai y bydd o’n bosib flwyddyn nesa – gawn ni weld. Dwi isio cwch ychwanegol, mae hynny’n bendant – rhag ofn i rhain benderfynu heidio yn un peth! 
Ond maen nhw’n amlwg yn hapus eu byd yma hyd yma, a dwi’m wedi cael pigiad yn ystod fy mlwyddyn gynta o’u cadw, o leia. Ond ges i sgwrs ddifyr ym mharti Nadolig Cwmni Da nos Wener, efo rhywun oedd wedi casau cadw gwenyn efo’i dad. Bob tro roedden nhw’n tynnu gwenyn, mi fyddai bywyd yn uffern i bawb ( a’r ci a’r gath) am ddyddiau wedyn, gan fod y gwenyn wedi gwylltio’n rhacs ac yn ymosod ar unrhyw beth oedd o fewn cyrraedd. Doedd fy ngwenyn i ddim felly, rhaid cyfadde, ond pwy a wyr sut fydd hi tro nesa …
Y mwya dwi’n siarad efo gwenynwyr, mwya’n byd dwi’n meddwl bod yma ddeunydd rhaglen deledu neu lyfr, neu rywbeth. Roedd na raglen radio difyr yn ddiweddar yndoedd? Efo gwenynwyr Cymraeg Ceredigion. Dim ond ei hanner glywais i, ond mi wnes i fwynhau’n arw.
Iawn, dyna ni am eleni ta. Nadolig Llawen i chi i gyd a welai chi yn 2012!
o.n: Sbiwch be sydd ar do Ffrwd y Gwyllt rwan!
Ia, gwrach. Fan hyn wnes i sgwennu ‘Gwrach y Gwyllt’ a dwi wedi bod isio un o’r rhain ers sbel … wrth fy modd!
BLOG GARDDIO BETHAN GWANAS 