Filed under: Heb Gategori | Tagiau: brenhines, gwenwyn, gwenyn, haid, heidio, hollti, marw, mel i gyd, neithdar, paill, poison, Poisoning, robbing, trist, ymosodol
Newyddion trist mae arna i ofn. Cofio’r cwch o wenyn blin oedd gen i? Yr haid hedfanodd dros yr ardd gan fy nychryn yn rhacs oedd hi. Gwenyn prysur tu hwnt, yn hel paill a neithdar fel pethe gwirion, ond ymosodol a deud y lleia! Felly mi nath Carys a fi hollti’r cwch fis Mehefin a mynd a 4 ffram, gan gynnwys y frenhines, i’r cwch gwag oedd gen i yng ngardd fy rhieni.
Carys ydi honna, a hen gwch ges i’n ail law ydi hwnna. Rois i niwc ges i gan Carys ynddi llynedd, ond naethon nhw rioed lwyddo’n dda iawn, a rheiny fu farw dros y gaea.
Wel, roedd gen i obeithion mawr am y gwenyn yma a’u brenhines hynod gref. Ac roedden nhw’n gneud yn dda.
Ond rhyw dair wythnos yn ol, dyma be oedd ar lawr o flaen y fynedfa:
Pentwr o wenyn wedi marw, wedi pentyrru ar ben ei gilydd ac wedi dechrau cynthroni. Roedd y drewdod yn ofnadwy. A thu mewn i’r cwch, roedd hi’n waeth. Carped dwfn o gyrff.
Wel, ro’n i’n meddwl i ddechre mai haid arall oedd wedi ymosod arnyn nhw, achos doedd na’m tamed o fel ar ol yn y fframiau.
Roedd Carys yn ofni mai salwch o ryw fath oedd o, felly nes i ffonio’r insbector gwenyn. Mi ddoth fore Sadwrn, a deud nad oedd o rioed wedi gweld y fath beth o’r blaen.
“Possibly robbing,” medda fo, “but probably poisoning.” Ond roedd y cyrff wedi pydru gormod i ni gael sampl digon mawr i’w yrru i’r gwyddonwyr wneud profion i weld sut wenwyn oedd o.
Mi ddylwn i fod wedi hel llond jar yn syth a’i gadw yn y rhewgell.
A ble fysen nhw wedi dod o hyd i’r gwenwyn? Wel, os oedd rhyw arddwr/ ffarmwr wedi bod yn defnyddio chwynladdwr cry ar ‘chwyn’ oedd mewn blodau ar y pryd… Mi fysa hynny’n ddigon. Does na’m gwenyn lleol eraill wedi marw, jest y cwch yma oedd yn anlwcus, beryg.
Mor drist. Ond dyna ni, dydi cadw gwenyn ddim yn fel i gyd … (Sori!)
A gan mod i wedi hollti’r cwch arall hefyd, dwi’m yn meddwl y bydd gen i fel i’w roi i neb eleni, sori… Flwyddyn nesa ella!
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: Aberystwyth, braf, brenhines, cacen goffi, celloedd, Commins Coch, continuity, cychod gwenyn, dant y llew, drone, Dyn y Mêl, gwenyn, gwenyn segur, mwng, nefi, pifish, pigiad, Plas y Fronfraith, Wil Griffiths
Roedden ni’n lwcus o ran y tywydd – roedd hi’n braf ar Fehefin 25! Ond dwi’m yn cofio i mi weld haul gwerth ei alw’n haul ers hynny.
A phrin oedd o cyn hynny hefyd ynde, a gan fod Wil wedi deud wrthai bod ei wenyn o’n hen bethe cas, ro’n i fymryn yn nerfus, rhaid cyfadde – er mod i’n eitha siwr mai tynnu coes oedd o. Dyma fo a fi yn paratoi i fynd i weld ei wenyn yng Nghommins Coch, nid nepell o Aberystwyth:
A nefi, dydi’r siwt anferthol yn’n gneud dim i mi nacdi? Ta waeth. Roedd y criw yn fwy nerfus na fi, wel, Em y dyn sain o leia, ond mae o’n edrych reit hapus fan hyn:
A dyma i chi Gwennan y cyfarwyddwr – sy’n edrych fel tase ganddi ddwylo anferthol fan hyn-
Ond yn edrych fel tase hi’n mynd i briodas yn fama:
Pam na fedra i edrych felna mewn gwisg wenyna?!
Beth bynnag, am fod ei wraig ac un o’i feibion yn ymateb yn ddrwg i bigiadau gwenyn, mae gwenyn Wil rai caeau i ffwrdd, ar hen stad Plas y Fronfraith – enw tlws de? Ac mae’r fynedfa yno fel rhywbeth allan o’r ‘Secret Garden’:
Roedd gynno fo lawer iawn mwy o wenyn ers talwm, ond mae o’n mynd yn h^yn rwan, ac yn torri’n ôl.
A deud y gwir, ar ôl dros 50 mlynedd, mae o’n deud mai eleni fydd y flwyddyn olaf. Bechod. Ond mi fydd o’n dal i helpu gwenynwyr newydd. Mae o mor brofiadol, mi fyddai ei golli o’n anferth o golled. Dyma fo’n dangos sut i ddal ‘drone’ neu wenyn segur, er mwyn ymarfer dal brenhines heb ei gwasgu i farwolaeth:
Heb fenyg, sylwch. Hm. Dwi’m digon profiadol na hyderus i wneud hynna eto, ond mi fydd raid ryw ben, debyg. A gyda llaw, tydi gwenyn segur ( y rhai mawr, gwrywaidd) ddim yn pigo! Na’r frenhines chwaith – ond mae’n rhaid mynd drwy’r gweithwyr – sydd YN pigo – i gael gafael arnyn nhw does.
Ac roedd Wil yn deud y gwir – mae ei wenyn o’n bifish. Un cwch o leia – nid yr un roedden ni’n ei ffilmio – ond hon:
Roedd hi fymryn i ffwrdd o’r cychod eraill, ac wedi bod yn flin ers y diwrnod iddyn nhw gyrraedd – o rywle arall. Doedden ni’m fod i fynd ar gyfyl honna. Ond, mae gwenyn yn gallu arogli o bell, ac yn anhapus weithie pan fyddan nhw’n arogli bobl ddiarth – yn enwedig rhai efo rhyw offer electronaidd a ryw boom mawr blewog.
Dyma i chi Em yn recordio swn y cwch – tua diwedd y pnawn! Roedd o wedi ymlacio digon erbyn hynny, ar ôl sylweddoli ei fod o reit saff yn ei siwt. Ond fyddai o byth wedi gneud hynna reit ar y dechrau!
Ond wyddoch chi be, mi gafodd Wil o leia tri pigiad! Roedden ni’n gorfod tynnu ein penwisg oherwydd ‘continuity’ – yr aflwydd hwnnw – a bang – aeth un yn syth i’w dalcen o! Fel bwled yn union – ac un o’r cwch bifish, synnwn i daten. Wedyn, ges i brofiad annifyr iawn – profiad na ches i ei debyg o’r blaen ac un nad ydw i fawr o isio’i brofi eto! Naddo, ches i mo fy mhigo, ond aeth gwenynen yn sownd yn fy ngwallt i. O, nefi. Dydi hynna ddim yn neis. Mae’r wenynen yn panicio ac yn gwylltio ac yn gneud y swn rhyfedda – sy’n frawychus mor agos i’ch clust chi! A finna jest yn dal fy mhen ar i lawr ac ofn cyffwrdd dim efo nwylo – yn gweiddi – ‘sgen rywun grib?!’ A Wil methu gweld lle roedd hi, ynghanol y mwng mawr yma! Dim ond am eiliadau barodd y peth mae’n siwr, ond roedd o’n teimlo fel oes! Ac mi hedfanodd i ffwrdd yn y diwedd, diolch byth. Do’n i’m yn ffansio pigiad ar fy mhenglog.
Beth bynnag, unwaith gawson ni’n penwisgoedd nôl mlaen, aeth popeth fel wats, a finna wedi fy nghyfareddu. Wyddech chi mai dant y llew ydi’r blodau gorau un iddyn nhw yn y gwanwyn? Dim mwy o chwynnu rheiny i mi felly! Mi gewch chi weld yr eitem ymhen rhyw fis, am wn i, a dysgu be ddysgais i. Ond ‘swn i wedi gallu aros yno am oriau.
Dyma i chi 3 jar o’i fêl o:
y ddwy olau yn mynd rownd sioeau ers blynyddoedd, a’r un dywyll? Casglwyd honna ryw haf pan fu’r ffermwyr yn ychwanegu molasses i’w gwair seilej – felly mae na flas triog du arni!
A dyma’r gacen wnaeth Mrs Griffiths i ni:
cacen goffi – sef be ddeudis i ar raglen Geraint Lloyd mod i’n eu casau. Ond allwn i’m pechu – a dwi wedi dysgu bod na gacen goffi – a chacen goffi. Roedd hon yn hyfryd!
A dyma’r criw efo platiau gweigion. Diwrnod bendigedig! A mwy o luniau o wenyn Wil – yn ffanio er mwyn oeri’r cwch a hithau mor gynnes tu allan ( dwi’m wedi dallt y camera bach yna’n iawn eto):
A sut mae ngwenyn i? Yn costio ffortiwn i mi mewn siwgwr! Gorfod eu bwydo’n gyson am fod y tywydd yma mor erchyll. Ac mae na dipyn o gelloedd brenhines yn y gwch wreiddiol a bydd raid penderfynu be i’w wneud am y peth. Dwi wedi bod yn malu ambell un – sydd ddim wastad yn syniad da – ond sgen i’m cwch sbâr i roi brenhines newydd ynddi – a dwi’m isio mwy! Tair cwch yn hen ddigon – yn enwedig gan nad ydw i’n debygol o gael mêl eleni … bw hw.
Filed under: Heb Gategori | Tagiau: beic, beicio, brenhines, Glynllifon, gwenyn diarth, Gwenynwyr Meirionnydd, heidio, Herald Gymraeg, Merched y Wawr, swarm control, yr urdd
Wedi bod braidd yn brysur yn ddiweddar, rhwng sgwennu nofel ar gyfer yr arddegau, chwynnu ( rhywfaint), lladd malwod, gweithio yn ein maes carafannau ( oedd fel ffair dros y gwyliau ond sydd fel y bedd rwan), a beicio i Steddfod yr Urdd efo Merched y Wawr. Hanes hynny yn yr Herald ddydd Mercher, a dyma lun o’r ddwy fues i’n beicio efo nhw ar y dydd Sul:
A’r criw i gyd wedi cyrraedd Glynllifon ar y dydd Llun:
Ond dwi wedi bod yn brysur efo’r gwenyn hefyd. Yn un peth, mae gwenyn diarth wedi bod yn ymosod ar fy nghwch i! Ga drapia nhw. Roedden nhw wrthi eto pnawn ma felly dwi wedi gneud y fynedfa’n llai i ngwenyn druan i fedru amddiffyn y lle’n haws. A myn coblyn, roedd fy mhortsh i’n llawn gwenyn am sbel pnawn ma – methu dallt pam nes i mi gamu tu allan a gweld eu bod nhw’n hofran o gwmpas twll yn nho y portsh. Dwi’m yn siwr ai fy ngwenyn i ai’r gwenyn diarth oedden nhw, ond maen nhw wedi rhoi’r gorau iddi rwan. Roedd ‘na ddwy wenynen arall wedi landio’n y portsh erbyn i mi ddod nôl o fynd am dro ar y beic, ond roedden nhw wedi blino’n rhacs, ac er i mi eu rhoi ar goeden mewn pot tu allan tua hanner awr yn ôl, maen nhw’n dal yno, heb symud.
Bydd raid cysylltu efo Carys Tractors i ofyn be sy’n mynd ymlaen. Mae gen i gwch arall yn barod iddyn nhw os mai isio heidio oedden nhw, ond dwi wedi bod yn checio celloedd brenhines yn rheolaidd, a does na’m golwg heidio arnyn nhw. O, arhoswch chi funud … mae na wythnos wedi pasio’n sydyn ar y naw does? Ddylwn i fynd atyn nhw rwan – heno – ond mi fyddan nhw’n flin oherwydd yr ymosodiad gan y gwenyn eraill a dwi’m isio creu hafoc! Dwi am aros tan fory. Ond ddoth Carys yma wsnos cyn dwytha, ac mae fy nghwch i’n gneud yn iawn – ond ddim llawer o fêl hyd yma, a’r penderfyniad oedd y dylid gadael iddi gryfhau yn hytrach na’i sblitio. A brenhines gweddol ifanc ydi hi o hyd felly ddylen nhw ddim bod yn rhy awyddus i heidio.
Ac mi ddylwn i ddallt y busnes heidio ma rwan, achos o’r diwedd, ges i fynd ar ddiwrnod agored Gwenynwyr Meirionnydd, a heidio ( swarm control) oedd y pwnc.
Dyma ni, yn heidio i lawr am gychod Paul & Pauline Aslin yn Arthog, wrth ymyl Dolgellau ar bnawn Sadwrn Mai 19. A dyma ni wrth y cychod.
Criw mawr ohonon ni does?! Do, ges i fraw hefyd. A’r rhan fwya yn wenynwyr newydd fel fi – dyna pam eu bod nhw yno – i ddysgu. Nifer fawr yn Gymry Cymraeg hefyd, a dysgu Cymraeg mae Pauline, ond mae’n hogan glyfar, felly fydd hi’m chwinciad cyn dod yn rhugl. Ond fel mae’n digwydd, 5 o’u cychod nhw sydd i lawr y ffordd yn Nantycneidiw, a’r rheiny sy’n ymosod ar fy nghwch i, y diawlied! Dwi’n gallu deud nad rhai bach duon Cymreig ydyn nhw achos maen nhw’n fwy, ac yn fwy melyn:
Doedd Pauline ddim yn siwr pam eu bod nhw wedi penderfynu trio dwyn mêl fy nghwch i chwaith … hm. Ta waeth, difyr ydi gweld sut mae pobl eraill yn gofalu am eu gwenyn, ac mae Paul & Pauline mewn lle delfrydol – coed Sycamorwydden ymhobman, ac mae’n llawer cynhesach yno ( yn nes at y môr) nac i fyny fan hyn. Felly efallai mai isio bwyd hawdd ei gael mae eu blwmin lladron nhw!
Beth bynnag, yn Arthog, mi fuon nhw’n dangos a thrafod sut i reoli heidio efo neu heb ddod o hyd i’r frenhines. A sut i’w cael nhw’n ôl os ydyn nhw’n heidio. Dwi wedi prynu sgep yn barod ar gyfer yr achlysur – roedd John o Borthmadog, gwenynwr profiadol yn gwerthu llwyth o’i hen offer a waries i £100 yno – yn syth! Mi wnai gymryd lluniau o be brynais i rywbryd eto – ond nefi, dwi angen sied ar gyfer yr holl stwff ma.
Mae ‘na gyfarfod arall yn lle Sue a John yn Nhai Cynhaeaf y Sadwrn yma ( 16) a dwi am drio mynd. Marcio brenhinesau sydd dan sylw tro ma. Mae dysgu pethau yn ddifyr, ond cyfarfod pobl eraill sydd wedi gwirioni fel fi, yr un mor ddifyr!
BLOG GARDDIO BETHAN GWANAS 